کتاب ویژه ماه محرم

ضمن عرض تسلیت و تعزیت به مناسبت عزاداری سالار شهیدان  از اعضای کتابخانه آیت اله مدنی دانسفهان و همچنین از سایر عزیزان کتابخان دعوت به مطالعه کتاب ویژه ما ه محرم داریم باشد که طاعات و عزاداری هایتان مورد قبول درگاه ابدیت قرار گیرد .

 درزی رامندی مسئول کتابخانه آیت اله مدنی دانسفهان

بزرگداشت حافظ



روز بزرگداشت حافظ

  20مهرماه، روز بزرگداشت حافظ
خواجه شمس الدین محمد شیرازی شاعر و حافظ قرآن، متخلص به حافظ و معروف به لسان الغیب از بزرگترین شاعران غزل سرای ایران و جهان به شمار می رود. حافظ را نمی توان از سنخ شاعران تک بعدی و تک ساحتی محسوب و تفکر شاعرانه اش را تنها به یک وجه خالص تفسیر و تاویل کرد.

شعر حافظ دارای ابعاد گوناگون و متنوع سرشار از راز و رمز و پرسش از حقیقت هستی است.
صبحدم از عرش می آمد خروشی، عشق گفت
قدسیان گویی که شعر حافظ از بر می کنند

خواجه شمس الدین محمدبن محمد حافظ شیرازی، از بزرگترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است. حافظ در اوایل قرن هشتم ه‍.ق- حدود سال 727- در شیراز دیده به جهان گشود. پدرش بهاءالدین، بازرگان و مادرش اهل کازرون بود. پس از مرگ پدر، شمس الدین کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت. در همین دوران به کسب علم و دانش علاقه مند شد و به درس و مدرسه پرداخت. بعد از تحصیل علوم، زندگی او تغییر کرد و در جرگه طالبان علم درآمد و مجالس درس علمای بزرگ شیراز را درس کرد. او به تحقیق و مطالعه کتابهای بزرگان آن روزگار- از قبیل کشاف زمخشری، مطالع الانظار قاضی بیضاوی و مفتاح العلوم سکاکی و امثال آنها- پرداخت. همچنین در مجالس درس قوام الدین ابوالبقاء عبدالله بن محمود بن حسن اصفهانی شیرازی نیز حضور داشت.

حافظ- همچنانکه از تخلص او برمی آید- قرآن را از حفظ داشت و به چهارده شکل (قراآت هفتگانه) می خواند. حافظ دارای زن و فرزندان بود. در غزلیاتش به مرگ یکی از فرزندانش اشاره کرده است:
دلا دیدی که آن فرزانه فرزند
چه دید اندر خم این طاق رنگین؟
به جای لوح سیمین در کنارش
فلک بر سر نهادش لوح سیمین

حافظ به سفر علاقه ای نداشت و چون دلبستگی خاصی به شیراز داشت تقریبا تا آخر عمر از شیراز خارج نشد و تنها یکبار به شهر یزد سفر کرد ولی به خاطر ملالت از یزد و یزدیان به شیراز بازگشت:
دلم از وحشت سکندر بگرفت
رخت بربندم و تا ملک سلیمان بروم
همچنین به دعوت سلطان محمود دکنی راهی دکن شد ولی در جزیره هرمز گرفتار طوفان گردید و به همین دلیل سفر خود را آغاز نکرده به پایان برد و به شیراز بازگشت.

حافظ مردی بود ادیب، عالم به علوم ادبی و شرعی و آگاه از دقایق حکمی و حقایق عرفانی. استعداد خارق العاده او در تلفیق مضامین و آوردن صنایع گوناگون بیانی در غزل او را سرآمد شاعران زمان خویش و حتی تمامی شاعران زبان فارسی کرده است. او بهترین غزلیات مولوی، سعدی، کمال، اوحدی، خواجو و سلمان را استقبال کرده است اما دیوان او به قدری از بیتهای بلند و غزلیات عالی و مضمونهای نو پر است که این تقلیدها و تأثرها در میان آنها کم و ناچیز می نماید. علاوه بر این، مرتبه والای او در تفکر عالی و حکمی و عرفانی و قدرتی که در بیان آنها به فصیح ترین و خوش آهنگ ترین عبارات داشته، وی را به عنوان یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین شاعران ایران قرار داده و دیوانش را مورد قبول خاص و عام ساخته است.

این نکته را نباید فراموش کرد که عهد حافظ با آخرین مراحل تحول زبان فارسی و فرهنگ اسلامی ایران مصادف بود. از این روی زبان و اندیشه او در مقایسه با استادان پیش از وی به ما نزدیک تر است و به این سبب است که ما حافظ را بیشتر از شاعران خراسان و عراق درک می کنیم و سخن او را بیشتر می پذیریم.

از دیگر نکات اشعار او، توجه خاص او به استفاده از صنایع مختلف لفظی و معنوی است به نحوی که کمتر بیتی از او می توان یافت که خالی از نقش و نگار صنایع باشد. اما چیره دستی او در به کار بردن الفاظ و صنایع به حدی است که صنعت در سهولت سخن او اثری ندارد و کلام او را متکلف نمی نماید.

برخلاف اطلاعات حافظ از دقایق عرفانی و اشارات مکرر او به نکات عرفانی، حافظ پیرو طریقتی خاص نبوده است بلکه به عقیده بسیاری، خود او به تنها مراحل سلوک و کمال را طی کرده و به درجاتی نیز رسیده است.

دیوان کلیات او مرکب است از غزلیات، چند قصیده، قطعه، رباعی و دو مثنوی کوتاه با نامهای «آهوی وحشی» و «ساقی نامه».

از نکات قابل توجه درباره دیوان حافظ، رواج "فال گرفتن"- تفأل- از آن است که سنتی تازه نیست و از دیرباز درمیان آشنایان شعر او متداول بوده است و چون در هر غزلی از دیوان حافظ می توان- به هر تأویل و توجیه- بیتی را حسب حال فال گیرنده یافت، او را « لسان الغیب» لقب داده اند.

حافظ با توان شاعری بسیار داستان‌های قرآنی را با اشاره‌های ظریف در شعرش بیان می‌کند اما به واقع او ناظم شعر نیست که به بیان روایی داستان بپردازد بلکه شاعری تواناست که با تخییل و شناخت عمیق بسیاری از مسایل قرآنی و اجتماعی را در قالب شعر ارائه می‌دهد.

نگاه حافظ به جهان هستی نگاهی فراگیر است به گونه‌ای که تمام مسایل مادی و معنوی را با بیانی شیرین و محکم و با بکارگیری استعاره و تشبیه، ایهام و مجاز و سایر صناعات ادبی بیان می‌کند.

زمانی که با شاعری چون حافظ رو به رو هستیم در واقع با جهانی سرشار از ظرافت و معنا رو به روییم. گسترگی معنایی در شعر او به حدی است که هر کس از دیدگاه خویش مفاهیم ذهنی متناسب با تفکر خود را در شعرش پیدا می ‌کند و نظری خاص درباره او ارائه می‌دهد.

‌اصطلاحات عرفانی که در شعر حافظ بکار برده می‌شود، در اثر آگاهی کامل و شناخت معنایی صحیح است اما به واقع حافظ قبل از اینکه عارف باشد شاعری بزرگ و تواناست و تفکر شاعرانه‌اش بر عرفان او برتری دارد. حافظ دیدگاه عارفانه و امیدوار کننده دارد و عرفان به مفهوم واقعی کلمه در اشعار او نمایان است و در شعرش همواره امید به آینده‌ای روشن را نوید می‌دهد به گونه‌ای که مخاطب با مطالعه اشعارش به نوعی لذت معنوی دست می‌یابد.

حافظ شاعری است که در قرن حاکمیت زهد و ریا و خفقان، شعری فراگیر و رندانه دارد و از همه مسائل جهان هستی با بیانی ظریف و رندانه سخن می‌گوید و همواره از تظاهر و تزویر دوری می جوید و شعر برایش جنبه‌ای متعالی و آرمانی دارد.

اشعار حافـظ شیـرازی‎ بـا الـهـام‎ از تعالیم‎‎ ناب‎ اسلامی‎‎ و مفاهیم گرانقدر قرآنی سروده‎‎ شده است‎ و همگـی‎ ایـن‎ اشعـار حـاوی‎ کنایات‎‎‎ و استعارات زیبا و بی‎ نظیر است.

این‎‎‎ شاعر پرآوازه‎ ایران زمین در سال‎791 یا 792 هجری‎‎ قمـری دارفـانـی‎ را وداع گفت‎.
روحش شاد.

با کتاب‌های پرفروش‌های دفاع مقدس آشنا شوید/ از «دا» و «من زنده‌ام» تا پالتویی‌های روایت فتح

بررسی آثار پرتیراژ و پرفروش حوزه کتاب در زمینه دفاع مقدس نشان می‌دهد که مخاطبان بیشتر نسبت به آثار خاطره‌گو و روایت‌گر اقبال نشان می‌دهند.

                                                                                                             

خاطرات شیرزن کُرد که پدر و برادرش را دفن کرد                             

حجم تبلیغات و صحبت‌های پیرامونی، و همچنین شمارگان چاپ، باعث می‌شود که در ابتدای فهرست مورد نظر، کتاب «دا» را قرار بدهیم. اثری که در حال حاضر صد و پنجاه و دومین نوبت چاپ آن در بازار نشر عرضه شده است.

«دا» یک کتاب خاطره‌محور است که درباره ادبیات بودن یا نبودنش بحث‌های زیادی شده است. نکته مهمی که درباره این کتاب وجود دارد این است که هنوز به دلیل عدم هماهنگی و توافق‌ها، اثر اقتباسی یا برگرفته از آن که در شان این کتاب باشد، تولید نشده است. تنها یک برنامه تلویزیونی که در آن بانوان بازیگر کشور به خوانش این کتاب می‌پردازند، از سیما پخش شد و نمایشنامه رادیویی آن نیز از صدای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

این کتاب شامل خاطرات سیده زهرا حسینی است که به قلم سیده اعظم حسینی تدوین شده است. زهرا حسینی از اهالی خانواده‌های ایرانیانی بود که به عراق مهاجرت کرده بودند و پیش از شروع جنگ به ایران بازگشتند. پدر حسینی یک مبارز و انقلابی ضد حکومت بعث بود. پدر و برادر حسینی در جریان اشغال خرمشهر شهید شدند و نکته مهم و جالب درباره این زن، دفن این دو است که باعث ساخته شدن شخصیت محکم و استوار وی در سال‌های جنگ شد.

کتاب «دا» روی بسیاری از مخاطبانش تاثیر گذاشته و بسیاری هم آن را خوانده‌اند؛ حتی خیلی از افرادی که اهل کتاب‌خواندن نیستند. این کتاب همچنان تجدید چاپ می‌شود.

داستان‌های سخت شیرمرد بی‌ادعا در خاک‌های نرم کوشک            

شهید عبدالحسین برونسی یکی از فرماندهان بی‌ادعای جبهه‌های جنگ در دوران دفاع مقدس بود که فیلم سینمایی «به کبودی یاس» نیز با نگاه به زندگی وی ساخته شده است. دیگر کتاب پرفروش و پراقبالی که بازار کتاب‌های دفاع مقدس و جنگ به خود دیده، درباره این فرمانده است. «خاک‌های نرم کوشک» هم مانند «دا» از پرفروش‌های کتاب‌های دفاع مقدس است تنها با این تفاوت که ناشر دو کتاب متفاوت است و تعداد نوبت‌های چاپ این کتاب، بیشتر از دا است. «خاک‌های نرم کوشک» را انتشارات خصوصی ملک اعظم به تحقیق و قلم سعید عاکف به چاپ رسانده است.

این کتاب شامل خاطرات دوستان ‌و آشنایان شهید برونسی است و مانند «دا» کتابی نیست که راوی‌اش خود شخصیت اصلی اثر باشد. «خاک‌های نرم کوشک» در نمایشگاه امسال کتاب تهران به چاپ صد و هشتاد و پنجم رسید.

شهید عبدالحسین برونسی از اهالی مشهد بود که پیش از انقلاب به عنوان مبارز انقلابی با رژیم پهلوی مبارزه می‌کرد و با پیروزی انقلاب از اجرای حکم اعدام نجات پیدا کرد. او پس از شروع جنگ به عنوان یکی از فرمانده های سپاه مشغول به خدمت بود تا در سال 63 به شهادت رسید و پیکرش بعد از 27 سال تشخیص هویت شده و به زادگاهش بازگشت.

رزمنده قوی‌هیکل مشهدی که پشت فرمانده عراقی را به خاک رساند      

دیگر کتاب پراقبال دفاع مقدس، مانند «دا» توسط انتشارات سوره مهر چاپ شده است؛ کتابی که درباره شهید محمدحسن نظرنژاد (بابانظر) است. البته این کتاب با «خاک‌های نرم کوشک» هم تشابه دارد و این وجه تشابه این است که کتاب درباره یک شهید مشهدی مانند شهید برونسی است.

بابانظر یک پهلوان و کشتی‌گیر خراسانی بود که با بدن قوی و پهلوانی خود زبانزد رزمندگان بود. او در یکی از عملیات‌های دفاع مقدس، بعد از انجام عملیات، با یکی از افسران عراقی که هنوز اسیر نشده بود، درگیر شده و پشت او را به خاک می‌رساند. کتاب بابانظر در سال 88 منتشر شد و تا یک سال بعد از انتشارش، به چاپ بیست و چهارم رسید. این کتاب هم مانند «دا» حاوی خاطرات است که شخصیت محوری آن‌ها را در قالب یک مصاحبه بیان کرده است. مصاحبه‌کننده نیز حسین بیضایی بوده است.

بابانظر که یک جانباز جنگی بود، بعد از جنگ در سال 75 به دلیل تنگی نفس و ایست قلبی ناشی از عوارض جنگ، به شهادت رسید. در حال حاضر چاپ پنجاه و دوم این کتاب از خرداد ماه سال گذشته در بازار است.

خاطرات آچار به دستِ طلایی                                                  

از میان کتاب‌هایی که تا این‌جا، معرفی شده‌اند، دو کتاب متعلق به انتشارات سوره مهر هستند. اما کتاب بعدی، برای انتشارات فاتحان است. این کتاب خاطرات حاج عباس‌علی باقری مشهور به «حاج عباس فابریک دست‌طلا» را شامل می‌شود که مکانیک و تعمیرکار جبهه‌ها بوده است. این کتاب با عنوان «عباس دست‌طلا» چاپ شد و محبوبه معراجی‌پور مصاحبه و تدوین آن را به عهده داشته است. «عباس دست‌طلا» برای اولین بار در سال 91 چاپ شد و در نمایشگاه کتاب امسال تهران هم مورد استقبال زیادی توسط عموم مردم قرار گرفت و پس از نمایشگاه نیز به سرعت به چاپ‌های پنجم و ششم رسید.

اشاره دیگر این که از میان کتاب‌های معرفی شده، 2 کتاب درباره اشخاص شهید شده و 2 کتاب دیگر درباره چهره‌های زنده هستند. «دا» و «عباس دست‌طلا» درباره رزمنده‌هایی هستند که این روزها بین ما هستند اما «خاک‌های نرم کوشک» و «بابانظر» مربوط به دو شهید هستند. ویژگی مشترک همه این کتاب‌ها هم توجه ویژه رهبر انقلاب به آن‌هاست.

«مقام معظم رهبری فرمودند: من شما را می‌شناسم. نفس‌ها در سینه برای چند ثانیه حبس شد. من گفتم: مگر شما بنده را می‌شناسید!! اینجا بود که مقام معظم رهبری صحبت بنده را قطع کردند و فرمودند: من شما را می‌شناسم مگر شما عباس دست طلا نیستید؟» این هم نقل قولی از خود عباس دست‌طلا که در رسانه منتشر شد و میزان اهمیت کتاب مورد نظر را نزد رهبر انقلاب نشان می‌دهد.

«عباس دست‌طلا» همچنان در بازار نشر با استقبال روبروست و می‌‌فروشد.

دختر امدادگری که اسارت در اردوگاه‌های عراق را تاب آورد             

کتاب بعدی، محصول انتشارات بروج است. کتابی که چندی پیش در مراسم تقدیر و تجلیل از آثار و نویسندگان دفاع مقدس، از تقریظ مقام معظم رهبری بر آن، رونمایی به عمل آمد؛ کتاب «من زنده‌ام» شامل خاطرات معصومه آباد که در سال‌های ابتدایی جنگ به عنوان امدادگر در جبهه مشغول بوده و به اسارت بعثی‌ها در می‌آید.

«من زنده‌ام» به چاپ چهل و دوم رسیده است و تقریظ رهبر انقلاب بر آن از چاپ سی و هفتم به بعد، در کنار کتاب به انتشار می‌رسد که البته در استقبال از این اثر بی‌تاثیر نبوده است. این کتاب خاطرات امدادگری را شامل می‌شود که رابط محرم و نامحرم برایش مهم بود و هیچ‌گاه تسلیم اخلاق و رفتار تند زندان‌بانان عراقی نشد و در مقابلشان ضعف نشان نداد.

خاطرات مربوط به پایی که جا ماند                             

یکی دیگر از کتاب‌های پرفروش حوزه جنگ که به تعدد به چاپ رسید، «پایی که جاماند» شامل خاطرات سید ناصر حسینی‌پور است. این کتاب که توسط راوی‌اش به مامور شکنجه‌اش در اردوگاه‌های عراق تقدیم شده، 198 خاطره و ماجرا را از دوران اسارت این رزمنده شامل می‌شود. حسینی‌مهر خاطرات خود را در کاغذهای کوچک و جلد سیگار نوشته و آن‌ها را در عصایی که برای راحت‌تر راه رفتن به همراه داشت، مخفی می‌کرد. این کاغذنوشته‌ها حالا تبدیل به کتابی به نام «پایی که جا ماند» شده‌اند.

سید علی هاشمی یکی از فرماندهان مهم جنگ بود که پیکرش سال‌ها پس از شهادتش به میهن بازگشت. این که یک رزمنده پیک علی هاشمی باشد، برای عراقی‌ها بسیار مهم بود. بنابراین آغاز اسارت او همراه شد با شکنجه و آثار و اذیت‌های بسیار.

«پایی که جا ماند» از دیگر کتاب‌هایی است که رقم تجدید چاپشان 2 رقمی شده است. این کتاب تا زمان برگزاری بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به چاپ چهل و هشتم رسید.

خاطرات مردی که جنگ، چهره‌اش را در هم کرد                           

دیگر کتابی که رقم تجدید چاپ شدنش 2 رقمی است، «نورالدین پسر ایران» است. این رزمنده تبریزی که جنگ صورتش را مجروح و در هم کرده است، به مدت 40 ساعت با معصومه سپهری مصاحبه کرده است. حاصل این مصاحبه‌ها، کتاب «نورالدین پسر ایران» است که روایت تصویری و هیجان‌انگیز را از سلحشوری‌های رزمندگان در عملیات‌های  بدر، والفجر هشت و کربلای 4 ارائه می‌کند. رهبر انقلاب بر این کتاب نیز تقریظ نوشته‌ و از آن به عنوان یکی از آثار ماندگار ادبیات دفاع مقدس یاد کرده‌اند.

«نورالدین پسر ایران» چاپ شصتم را هم تجربه کرده است و ناشرش انتشارات سوره مهر است.

دیگر پرفروش‌های سوره مهر

«کالک‌های خاکی»، «کوچه نقاش‌ها»،‌ «دختر شینا»، «لشگر خوبان» و «همپای صاعقه» از دیگر کتاب‌های مهم و تاثیرگذاری هستند که سوره مهر در این حوزه به چاپ رسانده است.

پالتویی‌های روایت فتح                                                               

انتشارات روایت فتح از دهه 80 به انتشار مجموعه‌ای کتاب‌های مختلف در حوزه جنگ پرداخت که مورد استقبال قرار گرفتند. این کتاب‌ها که با قطع پالتویی منتشر می‌شدند، حوزه‌های موضوعی مختلفی را شامل می‌شدند. مثلا یکی از این مجموعه‌ها، «یادگاران» یا مجموعه دیگر «روزگاران» نام داشت. کتاب غواصان، پرستاران و یا... از جمله کتاب‌هایی بودند که به عنوان زیرمجموعه این عناوین به چاپ می‌رسیدند. ویژگی این کتاب‌ها، برش‌های کوتاه از خاطرات بودند که حجم کمی هم اما تاثیرگذاری بالایی داشتند.

مجموعه دیگر از پالتویی‌های روایت فتح، کتاب‌های «اینک شوکران» بودند که خاطرات همسران جانباز را در بر می‌گرفتند. اولین عنوان از این مجموعه که تحت زیرعنوان «اینک شوکران -1» به چاپ رسید، کتاب مربوط به خاطرات فرشته ملکی همسر شهید منوچهر مدق بود؛ جانبازی شیمیایی که خاطرات عاطفی و متاثرکننده همسرش، احساسات و اندیشه هر مخاطبی را تحریک می‌کند.

کتاب‌های «نیمه پنهان ماه» نیز از دیگر کتاب‌های قطع پالتویی خاطرات روایت فتح بودند که خاطرات همسران شهدایی چون همت، چمران، باکری و ... در میان آن‌ها از عناوین محبوب بود.

کتاب‌های مربوط به لیلی و مجنون‌های جنگ                               

روایت فتح اما فقط کتاب‌های پالتویی محبوبی در زمینه دفاع مقدس ندارد. این ناشر مجموعه دیگری در قطع رقعی نیز به چاپ رساند که «به مجنون گفتم زنده بمان». کتاب‌های این مجموعه شامل خاطرات کامل همسران شهدایی که خاطرات کوتاه‌شده‌شان را در «نیمه پنهان ماه» خوانده بودیم، می‌شد

هفته دفاع مقدس

31 شهریور؛ آغاز هفته دفاع مقدس

31 شهریور؛ آغاز هفته دفاع مقدس

در 31 شهریور 1359 رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی جنگی تمام عیار را علیه ایران اسلامی آغاز کرد. صدام حسین رییس جمهور عراق با ظاهر شدن در برابر دوربین‌های تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد 1975 الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد.

مقدمه

آن روزها نام و نان بهایی نداشت و آنچه میدان دار بود، قیام بود و عروج. آن روزها ماندن بی معنا بود و مردن در بستر، ننگی بزرگ. آن روزها شهادت، شاهراهی به وسعت افق داشت. آن روزها فاصله خاک تا افلاک و کویر تا بهشت، یک میدان مین بود. خاکریزها، بوی بهشتِ مردانی را گرفته بود که سر به سر، تن به مرگ می سپردند تا مبادا وجبی از کیان دین و وطن، به دست کفتاران حریص و متجاوز بیفتد؛ چرا که دفاع مقدس، رساترین واژه در قاموس ایستادگی این ملّت قهرمان است. مردان این دیار در پی تجاوز کفتار صفتان ننگ و نفرین، در هفت شهر عشق، هشت بهار، آزادگی را پیمودند و حماسه آفریدند.

هفته دفاع مقدس

۳۱ شهریور سالروز شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، به عنوان آغاز هفته دفاع مقدس نامگذاری شده است و  از ۳۱ شهریور تا 6 مهر ادامه دارد.

31 شهریور سالروز آغاز جنگ تحمیلی

در 31 شهریور 1359 رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی جنگی تمام عیار را علیه ایران اسلامی آغاز کرد. صدام حسین رییس جمهور عراق با ظاهر شدن در برابر دوربین‌های تلویزیون عراق با پاره کردن قرارداد 1975 الجزایر، آغاز تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران را اعلام کرد.

جنگی نابرابر در شرایطی به ایران تحمیل شد که از جانب استکبار جهانی بویژه آمریکا تحت فشار شدیدی قرار داشت و در داخل کشور نیز جناح ‌های وابسته به غرب و شرق، با ایجاد هیاهوی تبلیغاتی و ایجاد درگیری‌های نظامی در صدد تضعیف نظام بودند و نیروهای نظامی نیز به خاطر تبعات قهری انقلاب، هنوز مراحل بازسازی و ساماندهی را به طور کامل پشت سر ننهاده بودند.

آمریکا برای به سازش کشاندن جمهوری اسلامی و در نهایت تسلیم آن‌ها حمایت پنهان و آشکار خود را در کلیه زمینه‌های سیاسی، نظامی‌، ‌اقتصادی و ... از رژیم بعثی عراق به اجرا گذاشت. از سوی دیگر نیز ابرقدرت دیگر جهان‌ یعنی شوروی که متحد عراق محسوب می‌شد، خصومتش را با نظام اسلامی که شعار نه شرقی و نه غربی را سرلوحه کار خود قرار داده بود و در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی، این تجاوز را محکوم کرده بود، بیش از پیش نمود.

در 31 شهریور 1359 رژیم بعثی عراق جنگی تمام عیار را علیه ایران آغاز کرد

ارتش عراق که بر اساس محاسبات خود از وضعیت داخلی و خارجی ایران، فتح یک هفته‌ای تهران را در سر می‌پرورانید، در روزهای نخست تجاوز، بدون مانعی جدی در مرزها تا دروازه‌های اهواز و خرمشهر پیش تاخت. تحت چنین شرایطی امام خمینی (ره)‌ به خروش آمد و ندای ملکوتیش دل‌های شیفتگان انقلاب و نظام را متوجه دفاع از کیان جمهوری اسلامی نمود؛ بطوریکه، نیروهای مردمی بدون امکانات و تجهیزات و حتی آموزش‌های نظامی به مقاومت پرداختند.

علیرغم کارشکنی‌های رییس جمهور وقت بنی‌صدر، دفاع مقدس مردم مسلمان و انقلابی ایران شکل گرفت و نیروهای جوان و شهادت طلب به جبهه‌ها شتافتند. پس از شکل‌گیری اتحاد و انسجام در میان نیروهای انقلابی و طرد نیروهای وابسته، حماسه‌ای مقدس شکل گرفت که در تاریخ ایران اسلامی بی‌سابقه بود. حماسه دفاع مقدسی که برکات و دستاوردهای بی‌نهایتی را برای ملت ایران به ارمغان آورد. جهاد و شهادت مردمان با ایمان و مخلص این سرزمین، ستون‌های نظام اسلامی را تا مدت‌ها مستحکم نمود.

ویژگی های دفاع مقدس
- دفاعی بودن
 بی تردید، مقدس ترین جهاد، جهادی است که به عنوان دفاع از حقوق انسانی صورت گرفته باشد. در جنگ تحمیلی، رژیم بعث عراق، جنگی ناخواسته را به کشور ما تحمیل کرد و با نادیده گرفتن استقلال سرزمین ما به ایران اسلامی تجاوز کرد. از این رو، مردم غیرتمند ایران، در دفاعی مقدس، از حق خود که دفاع از استقلال سرزمین و هویت دینی ـ ملی خود بود، دفاع کردند.

 - معنویت جبهه های جنگ و دفاع مقدس
از جلوه های معنویت در دفاع مقدس، حالت تضرع، استغاثه و راز و نیاز عارفانه رزمندگان اسلام بوده است. دفاع مقدس، فرصت نمایش خالصانه ترین و زیباترین مناجات ها و دعاها را پدید آورد. در کنار نماز و قرآن، دعا وسیله دیگری بود که یاد خدا را در دل رزمندگان زنده نگاه می داشت، به آنان قدرت روحی می بخشید و تحمل سختی های نبرد را برای آنان آسان تر می ساخت.

- استقامت رزمندگان و فرماندهان در نبرد
فرماندهان در سخنان خود درباره دفاع مقدس، به پایداری و مقاومت رزمندگان در عملیات های مختلف اشاره کردند و آن را از علت های پیروزی لشکر اسلام برشمرده اند. سردار شهید، مهدی زین الدین، درباره مقاومت و ایستادگی و تأثیر آن در پیروزی می گوید: «تنها کسانی که در صحنه نبرد راست قامتانند که به خداوند اتکال نمایند و با توکل بر او پیش بتازند. نه در سختی ها و نه در پیروزی ها، در هیچ کجا از یاد او غافل نشوند و محکم و مقاوم چون کوه بایستند و دشمن را از پای درآورند و این صفت فقط مخصوص رزمندگان اسلام است. در هیچ کجای دنیا آن کسانی که اعتقاد به خداوند و اعتقاد به معاد روز قیامت ندارند، نمی توانند دارای چنین مقاومت و ایستادگی باشند. رمز پیروزی صحنه نبرد، مقاومت و ایستادگی است».

از ارزش هایی که رزمندگان در دفاع مقدس بدان متصف بودند، بی اعتنایی به دنیا و مظاهر آن است

- شجاعت فرماندهان در دوران دفاع مقدس
شجاعت فرماندهان، در دوران هشت سال دفاع مقدس، مثال زدنی بود. یکی از رزمندگان، از شجاعت سردار شهید مهدی باکری در عملیات فتح المبین چنین سخن می گوید: «شب عملیات، هفت ساعت راه باید می رفتیم تا به منطقه می رسیدیم و دشمن را غافل گیر می کردیم. حدود شش ساعت راه رفته بودیم که یک دفعه متوجه شدیم راه را گم کرده ایم. به شدت مضطرب شده بودیم. با چند نفر به جلو رفتیم تا راه را پیدا کنیم. من متوجه شدم یک نفر از جلو می آید. با خود گفتم حتما دشمن است. صدا کردم کیستی؟ گفت: من باکری هستم، فورا به عقب برگرد و نیروها را بیاور. شاید کسی باور نمی کرد او جلوتر از ما رفته، دشمن را دور زده و آمده بود ما را هم ببرد. بعد به ما گفت: نترسید، همه نیروهای دشمن خواب هستند».

- بزرگواری و مروّت در حال قدرت
از نمونه های بزرگواری رزمندگان در دفاع مقدس، خودداری از بمباران و گلوله باران مناطق مسکونی عراق بود. خلبانان و نیروهای توپ خانه می توانستند مناطق مسکونی را به عنوان مقابله به مثل ناامن سازند و دشمن را با مشکلی جدی رو به رو کنند، ولی پای بندی آنان به ارزش های اخلاقی، سبب می شد در طول هشت سال دفاع مقدس هیچ گاه از این حربه استفاده نکنند.

- بی اعتنایی به دنیا
از ارزش هایی که رزمندگان اسلام در دفاع مقدس بدان متصف بودند، بی اعتنایی به دنیا و مظاهر فریبنده آن است. رزمندگان اسلام در دوران نوجوانی و جوانی و اوان ظهور خواسته های بی شمار مادی، به همه لذت های دل فریب دنیا پشت پا زدند و حضور در جبهه و دفاع از میهن و نظام اسلامی را برتر دیدند. بی گمان، بدون دل بریدن از دنیا و دل بستن به آخرت، رزمندگان هیچ گاه توفیق آفرینش حماسه های سترگ و ماندگار دفاع مقدس را نمی یافتند.

 - شهادت طلبی رزمندگان در دفاع مقدس
از عوامل پیروزی آفرین در صحنه نبرد، خطرها را به جان خریدن و به پیشواز مرگ سرخ رفتن است. ترس از مرگ و اشتیاق به زنده ماندن، با روح جنگ جویی و رزمندگی ناسازگار است. یکی از ارزش هایی که رزمندگان اسلام با تکیه بر آن توانستند پیروزی های بزرگی را برای جبهه حق به ارمغان آورند، شهادت طلبی است. رزمندگان اسلام از آن جا که دفاع در برابر تهاجم بعثیان را مقدس می دانستند و کشته شدن در این راه را برای خود، مرگی سعادت آفرین و افتخارآمیز ارزیابی می کردند، نه تنها از دادن جان دریغ نمی ورزیدند که شیفته آن بودند. شهادت طلبی رزمندگان اسلام به عنوان عامل مؤثر معنوی، از امتیازهای جبهه حق در برابر جبهه باطل بود.